Bez czarny
Bez czarny należy do najstarszych roślin leczniczych znanych człowiekowi. Jego owoce i kwiaty od wieków stosowane są w profilaktyce i leczeniu przeziębień.
Bez czarny – skład i działanie
Owoce czarnego bzu (Sambucus nigra) zawierają garbniki, pektyny, witaminy A, C, B1, B2, antocyjany, karotenoidy, żelazo, potas, sód, wapń, olejek eteryczny i kwasy organiczne (między innymi jabłkowy, winowy i cytrynowy). W kwiatach znajdziemy natomiast flawonoidy, kwasy organiczne, olejek eteryczny, garbniki, saponiny, związki triterpenowe, kwasy polifenolowe (kawowy i chlorogenowy) oraz sole mineralne. Owoce i kwiaty bzu mają działanie moczopędne, napotne i oczyszczające organizm z toksyn. Owoce ponadto wykazują działanie lekko przeczyszczające i przeciwbólowe. Kwiaty natomiast posiadają właściwości przeciwzapalne. Znacznie rzadziej stosowana kora ma działanie moczopędne, a w medycynie ludowej uważana jest za środek wspomagający odchudzanie.
Surowiec leczniczy
Surowcem leczniczym są owoce i kwiatostany bzu. Czasami stosowana jest również kora i korzeń.
Zastosowanie wewnętrzne bzu czarnego
Bez czarny stosowany jest w przeziębieniach i innych chorobach, przy których występuje gorączka. Ze względu na działanie moczopędne bez zalecany jako środek wspomagający leczenie zakażeń dróg moczowych. Przeczyszczające działanie owoców bzu wykorzystywane jest przy zaparciach, natomiast właściwości przeciwbólowe decydują o ich stosowaniu w łagodzeniu bólu zębów czy migreny.
Kąpiel z dodatkiem bzu czarnego
„Woreczek płócienny napełnić 2 garściami świeżych kwiatów bzu czarnego. Zawiesić na kranie wanny. Kąpać się 10 minut.”
„Kąpiel z dodatkiem kwiatów bzu czarnego jest korzystna przy tłustej cerze z wypryskami.”
„Domowe leki ziołowe” Anne Iburg
Zastosowanie zewnętrzne bzu czarnego
Zewnętrznie stosuje się napary z kwiatów, które zalecane są przy stanach zapalnych gardła i jamy ustnej, przy zapaleniu spojówek i oparzeniach słonecznych.
Bez czarny w kosmetyce
Napary z kwiatów bzu czarnego wzmacniają naczynia krwionośne, a także działają przeciwzapalnie, ściągająco i przeciwbakteryjnie. Dzięki zawartości kwasów organicznych bez działa również złuszczająco. Napary zalecane są szczególnie do cery naczynkowej oraz tłustej i mieszanej.
Napar z kwiatów bzu czarnego
Łyżkę suszonych kwiatów zalewamy szklanką wrzątku i parzymy pod przykryciem przez około 15 minut. Pijemy 1/3 szklanki 3 razy dziennie.
Syrop z kwiatów bzu czarnego
10-15 kwiatostanów bzu zalewamy 1 litrem wrzącej wody i odstawiamy na 2 dni. Następnie odcedzamy napar i dodajemy sok z 1 cytryny oraz 1 kg cukru. Całość mieszamy i podgrzewamy, nie doprowadzając do wrzenia. Syrop przelewamy do butelki.
Syrop z owoców bzu czarnego
1 kg owoców bzu czarnego zalewamy szklanką wody, dodajemy 0,5 kg cukru i całość gotujemy przez około 20 minut, nie doprowadzając do wrzenia. Odcedzamy syrop i przelewamy do butelek.
Odwar z owoców bzu czarnego
Łyżkę suszonych owoców zalewamy szklanką wody i gotujemy przez 15 minut. Przecedzamy i pijemy ½ szklanki 2 razy dziennie.
Odwar z kory bzu czarnego
Łyżkę suszonej kory zalewamy 2 szklankami wody i gotujemy do chwili, aż połowa wody odparuje.
Nalewka z kwiatów bzu czarnego
Do 1 litra wody dodajemy 0,5 kg cukru i gotujemy do uzyskania syropu. W dużym słoju umieszczamy 50 kwiatostanów bzu i 1 cytrynę pokrojoną w plastry. Zalewamy syropem, przykrywamy gazą i odstawiamy na 10 dni, codziennie mieszając. Po tym czasie odcedzamy sok i dodajemy do niego 1 litr spirytusu i sok z 2 cytryn. Odstawiamy na miesiąc, wstrząsając co kilka dni. Następnie odstawiamy na 2 tygodnie, bez wstrząsania. Po 2 tygodniach odcedzamy nalewkę, zlewamy do butelek i odstawiamy na kolejny miesiąc.
Do sporządzenia syropu i nalewki stosujemy świeżo zerwane kwiatostany, nie suszone. Kwiaty zrywamy przed pełnym kwitnieniem, w maju i czerwcu.
Zupa cytrynowa z kwiatami bzu
weź:
– kawałek cielęciny z kostką
– włoszczyznę
– cytrynę
– kubeczek śmietany
– 2 łyżki mąki
– 2 łyżki masła
– 2 szklanki ugotowanego na sypko ryżu jaśminowego lub basmati
– łyżkę jarzynki
– sól i pieprz (biały i cytrynowy)
– kiść kwiatów czarnego bzuW 2 litrach wody ugotuj wywar z warzyw i mięsa. Cytrynę wyszoruj, sparz, zetrzyj skórkę. Wywar przecedź, dopraw otartą cytryną, jarzynką, mąką, dodaj śmietanę oraz masło. Na talerze nałóż ryż, zalej zupą. Udekoruj plasterkami cytryny i kilkoma kwiatkami czarnego bzu.
„Weranda Country” NR 4 (8) czerwiec/lipiec 2009 Monika Grzybowska
Uwaga na bez
Nie należy spożywać niedojrzałych lub świeżo zerwanych owoców bzu. Owoce powinny być suszone bądź przetworzone – w procesie suszenia lub gotowania rozkładana jest szkodliwa sambunigryna. Nie należy sporządzać z owoców bzu nalewek i win, gdyż w procesie fermentacji powstają trujące substancje.
Małgorzata Przybyłowicz
1 comment