Biedrzeniec anyż

Posted on 10 listopada, 2009 by Małgorzata Przybyłowicz

Biedrzeniec anyż, popularnie zwany anyżem, jest jedną z najstarszych roślin leczniczych, a za jego ojczyznę uznaje się Iran. Przynosi ulgę w dolegliwościach układu pokarmowego i przy uporczywym kaszlu.

Anyż – skład i działanie

Biedrzeniec anyż (Pimpinella anisum) zawiera między innymi olejek eteryczny, furanokumaryny, flawonoidy i sterole, co warunkuje jego działanie wiatropędne, rozkurczowe, mlekopędne, moczopędne, wykrztuśne, a także antyseptyczne i przeciwzapalne.

Wygląd i występowanie anyżu

Biedrzeniec anyż uprawiany był już kilka tysięcy lat temu w starożytnym Egipcie i na terenie Iranu. W Polsce natomiast tradycja jego uprawy sięga średniowiecza. Roślina osiąga wysokość 50 cm, łodyga jest pusta w środku, a korzeń jest długi i cienki. Wygląd liści zmienia się wraz z ich umiejscowieniem – położone najniżej są okrągłe i ząbkowane, natomiast położone najwyżej – pierzaste. Kwiaty anyżu, kwitnące od czerwca do lipca, są białe, drobne, zebrane w płaskie baldachy. Owoce są drobne, podłużne, do 5 mm długości.

Anyż gwiazdkowy

„Anyż gwiazdkowy zwany jest badianem, od perskiego słowa badyan. Jego ojczyzną są Chiny. Należy do tej samej rodziny co magnolie, piękne kwiaty zapowiadające wiosnę. Badiany mają owoce w kształcie gwiazdy, której każde z ramion zamyka aromatyczne ziarenko. Zasłynął w połowie XIX wieku – Francuzi zaczęli dodawać go do alkoholu i powstały Pernod i Ricard.”

„Podróże ze smakiem” Anna Kwiatkowska, Tomasz Rudomino

Surowiec leczniczy

W lecznictwie stosuje się nasiona (owoce) anyżu oraz uzyskiwany z nich olejek eteryczny. Anyż jest rośliną jednoroczną – nasiona sadzimy w kwietniu, a dojrzałe, twarde owoce zbieramy pod koniec sierpnia i suszymy je, np. umieszczając w papierowej torebce.

Zastosowanie wewnętrzne anyżu

Anyż, w postaci naparów, odwarów, nalewek i olejku, stosuje się w dolegliwościach układu pokarmowego – kolki, wzdęcia, niestrawność, nudności – oraz układu oddechowego – zapalenie oskrzeli, kaszel. Uważa się również, że pobudza laktację u karmiących kobiet.

Zastosowanie zewnętrzne anyżu

Napar z anyżu zalecany jest do przemywania chorych miejsc w przypadku grzybicy i trądziku oraz do płukania włosów przy łojotokowym zapaleniu skóry. Zewnętrznie stosowany jest również olejek anyżowy o działaniu odkażającym, przeciwbólowym, rozgrzewającym, rozkurczowym i wykrztuśnym. Wtarty w skórę pobudza krążenie, działa uspokajająco, łagodzi ból – między innymi bóle mięśniowe, menstruacyjne, bóle głowy. Jako dodatek do inhalacji przynosi ulgę przy przeziębieniach i katarze, a także upłynnia wydzielinę w oskrzelach, ułatwiając odkrztuszanie. Olejek działa odstraszająco na pasożyty – pchły, wszy, roztocze.

Nalewka z anyżu

Aby sporządzić anyżówkę, należy 20 g owoców anyżu zalać 250 ml spirytusu i odstawić na 2 tygodnie. Po tym czasie odcedzamy wyciąg alkoholowy i przelewamy do oddzielnej butelki, a do owoców dolewamy 250 ml wódki i ponownie odstawiamy na 2 tygodnie. Po tym czasie łączymy obydwa wyciągi i dodajemy 1-2 łyżki miodu.

Odwar z anyżu

Łyżeczkę anyżu zalewamy szklanką gorącej wody i gotujemy pod przykryciem przez 3-5 minut. Odcedzamy i pijemy szklankę odwaru 2-3 razy dziennie.

Napar z anyżu

Łyżeczkę anyżu zalewamy szklanką wrzącej wody i parzymy pod przykryciem przez około 20 minut. Odcedzamy napar i pijemy 1/3 szklanki 3 razy dziennie.

Syrop z anyżu

Do gotującej się wody (1 litr) dodajemy 7 łyżeczek nasion anyżu i gotujemy na małym ogniu do wyparowania połowy płynu. Następnie odcedzamy wywar i dodajemy do niego 3 łyżki miodu. Podajemy 2 łyżeczki syropu 2-3 razy dziennie, zarówno w przypadku kaszlu, jak i dolegliwości żołądkowo-jelitowych.

Przeciwwskazania do stosowania anyżu

Zawarte w anyżu furanokumaryny mogą mieć działanie fotouczulające. Spożywanie anyżu powinny ograniczyć również kobiety w ciąży oraz osoby z chorobą wrzodową żołądka i dwunastnicy.